کشت هیدروپونیک، فناوری کاشت گیاهان در محیط کشت بدون خاک (soilless culture) و با استفاده از محلول های غذایی می باشد. پرورش گیاهان در گلخانه های هیدروپونیک یکی از راهکارهای مهم برای رسیدن به حداکثر محصول است.

 

 

مزایای کشت هیدروپونیک

به طور کلی کشت هیدروپونیک در مقایسه با کشت خاکی مزایاي بسیاری دارد:

♦ بالا بودن تراکم در واحد سطح:
♦ عملکرد بالا
♦ عدم نیاز به رعایت تناوب کشت عملکرد بالا
♦ کنترل علف های هرز
♦ کنترل شرایط محیطی
♦ حداقل اتلاف آب (در کشت هیدروپونیک 90% آب بیشتری نسبت به کشت با خاک ذخیره می شود).
♦ عدم رقابت گیاهان براي آب و عناصر غذایی
♦ کوتاهی دوره زمانی پرورش گیاهان
♦ کاهش مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماری ها
♦ کاهش استفاده از کودهای شیمیایی
♦ استفاده بهینه از آب و کودها
♦ استفاده حداکثر از زمین
♦ تولید محصولات ارگانیک

 

معایب کشت هیدروپونیک

♦ سرمایه اولیه بالا
♦ نیاز به مهارت و علم
♦ سرعت بالا در شیوع بیماری در گلخانه

 

انواع سیستم هاي کشت هیدروپونیک

سیستم باز:

در این روش محلول غذایی فقط یکبار از محیط ریشه عبور کرده و سپس حذف می گردد محلول غذایی پس از تغذیه گیاه به تانک باز نمی گردد (مانند کشت در پشم سنگ و کشت کیسه ای و کشت در سنگریزه). مزیت این روش جلوگیری از گسترش بیماری است. در روش هایی که محلول غذایی برگشت داده نمی شود و مجددا مورد استفاده قرار نمی گیرد، مخزن با محلول غذایی تازه پر می گردد. مخزن اصلی باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا محلول غذایی کافی را برای چندروز برنامه ریزی کند.

 

 

سیستم بسته:

در این روش محلول غذایی پس از استفاده مجددا به مخزن برگشت داده شده و محلول غذایی پس از تغذیه گیاه به تانک باز می گردد و مجدد مورد استفاده قرار می گیرد. عیب این روش احتمال شیوع آلودگی گیاهان است.

 

 

بررسی انواع روش های کشت هیدروپونیک:

انواع مختلف روش های کشت هیدروپونیک وجود دارد که در ادامه به معرفی تعدادی خواهیم پرداخت:

• کشت هیدروپونیک در بستر آبی

متداول ترین نوع بستر کشت هیدروپونیک آب است که ریشه گیاه به طور مداوم در محلول غذایی یا لایه نازکی از آن غوطه ور می باشد. سیستم آب کشت یکی از سادهترین سیسستم هاي هیدروپونیک فعال است و از صفحاتی تشکیل شده است که گیاه درون آن قرار گرفته و روی آب شناور می ماند و می تواند از محلول های غذایی استفاده نماید.

 

• کشت هیدروپونیک در هوا

در روش هواکشت ریشه در هوا قرار دارد و محلول غذایی به صورت قطرات بسـیار ریـز، بـه طـور مداوم روی ریشه پاشـیده مـی شـود. در این سیستم، ریشه ها در هوا معلق است و محلول غذایی به صورت کوچکترین ذرات قابل جذب توسط ریشه در اختیار گیاه قرار می گیرد. از طرف دیگر، گازها و مواد غذایی موردنیاز گیاه، به طور کامل در اختیار گیاه قرار می گیرد. در آئروپونیک، مواد مغذی و آب به صورت ذرات ریز پودر مانندی به ریشه گیاه منتقل می شود و از آنجا که مقادیر بیشتری اکسیژن و مواد مغذی در اختیار گیاه قرار می گیرد، منجربه رشد سریع آن می شود در مورد گوجـه فرنگـی، بادنجـان و کـاهو نتیجـه بسیار خـوبی مشاهده شده است.

• کشت هیدروپونیک در ورمی کولیت

کشت در ورمیکولایت به تنهایی یا در ترکیب ماده غیر آلی از انواع کشت در بستر کشت جامد هیدروپونیک است که به دلیل پتانسیل ماتریک منفی، آب را در اطراف ریشه جذب می کند.

 

• کشت هیدروپونیک در پشم سنگ

بستر کشت پشم سنگ، از یک نوع سنگ آتشفشانی به نام بازالت به دست می آید که غنی از مواد معدنی است. جالب است بدانید که حاصلخیزی بالای این نوع بستر کشت کشت هیدروپونیک در کنار تخلخل بالا، کمک می کند تا بهترین شرایط رشدی برای ریشه گیاه فراهم گردد.

 

 

تاثیر بستر کشت روی عملکرد گیاه

در سرتاسر جهان، درصد بالایی از سیستم‌های هیدروپونیک از محیط‌ های کشت معدنی مانند ورمیکولیت، اوره فرمالدئید و پرلیت استفاده می‌کنند، در حالی که تنها نزدیک به 12 درصد، از محیط‌ های کشت آلی مانند پیت‌ماس، کوکوپیت، پوست درختان و غیره استفاده می شود.
برای دستیابی به رشد موفق سیستم ریشه گیاه، بستر کشت اهمیت زیادی دارد. پرلیت و کوکوپیت به دلیل قابلیت دسترسی آسان، قیمت مناسب و وزن سبک در گروه رایج ترین بسترهای کشت قرار گرفته اند.

 

 

نتیجه گیری:

به‌طورکلی، کشت هیدروپونیک در حال افزایش است. در کشت هیدروپونیک نسبت به کشت خاکی، ریشه گیاه فضای کمتر و سرعت بیشتری به همراه دارد. کشت هیدروپونیک برای کشت گیاهانی مانند کاهو، اسفناج، گوجه‌فرنگی و غیره انتخاب بهتری نسبت به کشت خاکی است.

 

 

فاطمه صفایی (مدیر بخش تحقیق و توسعه کشاورزی شرکت تیداپارس)

09103218554

 

فائقه اصانلو (مدیریت شرکت تیداپارس)
09904823436

 

WWW.TIDAPARS.COM